Nieoczywiste zalety tworzyw sztucznych

Odpady sortowane do odzysku surowca

Współczesny człowiek otacza się tworzywami sztucznymi na każdym etapie swojego życia, choć popularne zaczęły być dopiero w latach 60tych XX wieku. Dzięki tworzywom życie stało się i wygodniejsze i łatwiejsze. Na co dzień mamy do czynienia związkami typu polietylen, polipropylen, poli(chlorek winylu) PCW, elana, czy nylon.

Torebki – które są najgorętszym tematem debaty o nadmiernym zużyciu tworzyw sztucznych – stały się problemem światowym przez wiele czynników.

Po pierwsze, są proste i szybkie w wytworzeniu, w dodatku tanie – dlatego są ich miliardy. Są wszędzie, ponieważ współcześni konsumenci przyzwyczaili się do „luksusu” masowego kupowania w pośpiechu, gdzie bardzo liczy się sprawne i ładne opakowanie produktu na drodze ze sklepu do domu.

Po drugie, przez swój skład chemiczny żyją praktycznie wiecznie. W najlepszych warunkach rozpadną się po 100 latach. A przecież te najstarsze jeszcze tyle nie mają. To rodzi problemy pojemnościowe. A przynajmniej rodziłoby, gdyby każdy posiadacz takiej torebki z plastiku czy folii rzeczywiście trzymał je wszystkie w domu na strychu czy w piwnicy. Ale konsument woli pozbywać się niepotrzebnych torebek, szczególnie jeśli zaraz szybko wejdzie w posiadanie kolejnej. A wejdzie, ponieważ sklepy rozdają je za darmo. W ramach uprzyjemniania klientowi zakupów. Takim sposobem, miliony torebek trafiają na wysypiska, legalne lub nielegalne przy np. drogach czy w lasach.

Są różne sposoby zmniejszenia wpływu torebek foliowych na środowisko naturalne, zatem nasze otoczenie, ale do najważniejszych należą:

1. nie używane torebki nie szkodzą = im mniej ich konsumujesz, tym mniej wyrzucisz na śmietnik
2. torebki już użyte można przeznaczyć do odzysku i wytworzyć z tego nowy produkt, nie marnując surowców naturalnych, których już jest ograniczony zasób w przyrodzie
3. używać wielokrotnie tej samej torby na zakupu, choćby była z plastiku, ponieważ dzięki temu rzeczywiście wykorzystamy w pełni jej pożyteczny potencjał

Wszystko sprowadza się do zasady 3xR, która oznacza:
Reduce – minimalizować ilości, redukować zużycie
Recycle – odtwarzać
Reuse – używać powtórnie

Zanim postanowimy, co najlepiej można zrobić by redukować wpływ na środowisko naturalne torb plastikowych warto się przyjrzeć, czym one właściwie są.

Tworzywa sztuczne tkaninowe z grubsza dzielimy wedle chemicznego pochodzenia ich włókien.
Są to:

1.włókna sztuczne
- wytwarzane z naturalnych surowców organicznych (celuloza - resztki bawełny, białka, jedwab sztuczny – wiskoza, kauczuk, guma np. lateks)
- z surowców nieorganicznych, np. ze szkła, metali, tlenków, węglików

Powstając ze związków naturalnych te jednak sztuczne włókna celulozowe są bardzo słabe wytrzymałościowo. W dodatku są mało sprężyste, łatwo się barwią.
Włókna wiskozowe powstają z najtańszej i najbardziej rozpowszechnianej celulozy drzewnej.
Włókna białkowe bywają rzadkością, powstają np. z soi.
Kauczukowe i gumowe służą do wyrobu rękawic, czepków pływackich, czy smoczków.

2. włókna syntetyczne
- otrzymywane w wyniku procesu polimeryzacji np. nylon, akryl.
Są na ogół bezbarwnymi lub mlecznobiałymi ciałami stałymi, później barwionymi.

Najpopularniejsze to:

Polietylen (etylen) to prześwitujące ciało stałe, wykazujące dużą odporność na działanie stężonych kwasów i zasad oraz większość rozpuszczalników organicznych z wyjątkiem węglowodorów i tłuszczów, jest mało wytrzymały cieplnie, palny. Jest powszechnie stosowany jako folie opakowaniowe, butelki i pojemniki na wodę/chemikalia, skrzynki na butelki i produkty spożywcze, zabawki, drobne wyroby galanteryjne.

Polipropylen na podobne właściwości, ale odznacza się większą niż polietylen wytrzymałością cieplną, mechaniczną i chemiczną. Dlatego dodatkowo wyrabia się z niego sznurki oraz worki do pakowania ziemniaków i innych rolnych ciężarów.

PCW czyli Polichlorek winylu to odporny na tłuszcze, czy np. czynniki atmosferyczne materiał, w dodatku niepalny. Stosuje się go jako opakowania do produktów spożywczych, izolację przewodów elektrycznych, płytki i wykładziny podłogowe, czy zabawki.

Polistyren jest stosowany jako pudełka, słoiki i inne opakowania, obudowy czy inne elementy sprzętu gospodarstwa domowego np. obudowy urządzeń elektronicznych.

Poliakrylonitryl jest niepalny i stosowany do produkcji odzieży( „anilana”), czy tkanin technicznych, sznurów i lin, np. sieci rybackich.


Dlaczego nie są EKO

Zaletą sztucznych materiałów są m.in. wytrzymałość na rozciąganie i tarcie, sprężystość, termoplastyczność, odporność na działanie chemikaliów, czy ataki moli, bakterii, grzybów.
Jednak są mało higroskopijne, mało przewiewne, elektryzują się, szybko brudzą i mechacą. Tyle w przypadku odzieży. Gdy mamy do czynienia z torbą plastikową na zakupy możemy przyjąć bardzie środowiskowe aspekty i odpowiedzieć sobie na poniższe pytania z cyklu życia naszej torebki:
* jej wyprodukowanie może trwać sekundę, ale ile potrwa ewentualny rozkład – czy 100 lat?
** ile raz możemy jej użyć? Czy jest pojemna i wytrzymała – czy możemy w niej przechowywać starocie w piwnicy?
*** czy możemy w niej wyrzucić śmieci komunalne? – tylko gdy materiał z którego jest zrobiona jest biodegradowalny, co jeśli nie jest?
**** czy możemy ja w czystej postaci poprzez selektywną zbiórkę odpadów oddać do zakładu przetwarzania?
***** czy nie trafi na dzikie wysypisko lub do lasu gdzie zaplącze się w nią jakiś zwierzę lub ptak poszukujący czegoś do jedzenia?

Torebka plastikowa to nie demon – wszystko zależy od użytkownika

Sprzedawcy nie pozostają bierni w promowaniu lepszych ekologicznych rozwiązań od darmowych foliówek.

Po pierwsze każą za nie płacić. Skutki są natychmiastowe, niezależnie od ceny torebki, ponieważ (nie tylko polski) konsument nie lubi wyciągać z kieszeni nawet kilku groszy na rzecz, której w rzeczywistości nie potrzebuje.

Po drugie sklepy oferują płatne torby wielokrotnego użytku. Przede wszystkim te wykonane z naturalnych materiałów ekologicznych (o tym więcej w artykule pt. „Zamieszanie wokół ekologicznych toreb na zakupy…” w dziale Ekologia), ale także sztuczne, tylko z grubszego plastiku.

I tu, ku zaskoczeniu wielu, można dowieść, że plastikowe torby – gdy tylko służą do wielokrotnego użycia – mogą być ekologiczne. W wielu przypadkach są bowiem same zrobione z materiałów wtórnych. Te wykonane z butelek plastikowych typu PET po matowej laminacji są nawet bardzo eleganckie…

Tekst pojawil się na serwisie w 2009 roku