Nieinfekcyjne choroby roślin: jak je rozpoznać?

Chloroza liści różaneczników

Choroby nieinfekcyjne to zmiany w tkankach i wyglądzie rośliny, które zachodzą pod wpływem czynników środowiskowych, ale wpływają zazwyczaj na kilka roślin w terenie. Warunki takie jak duży upał, wilgotność, chłód, wiatr lub przymrozki generują fizjologiczne procesy w roślinie, a przez to zahamowanie wzrostu, więdnięcie, brązowienie liści i wiele innych chorób.

*****************************************

Anomalie pogodowe takie jak grad, silny deszcz, błyskawice, śnieżyce i wichury, są przyczyną powstania nieregularnych ran(porozrywane liście, podziurawione), przez które wnikają grzyby, wirusy lub bakterie. Zapobieganie takim uszkodzeniom nie jest możliwe, można jednak zabezpieczyć duże iglaki na czas zimy oraz otrząsać je z nadmiaru śniegu.

Zimne i suche wiatry oprócz uszkodzeń mechanicznych, mogą wysuszać zielone tkanki roślin iglastych (igły) oraz przyczynić się do ich zamierania, rozpoczynając suszę fizjologiczną.

Niedobór wody w znacznym stopniu może uszkodzić roślinę w każdym jej stadium. Sporadyczne tylko dostarczanie wody ogranicza rozwój rośliny, jej kwitnienie oraz owocowanie, przy nagłym niedoborze roślina więdnie i zamiera. Dłuższy okres suszy przy wytrzymałych gatunkach wpływa na żółknięcie lub brązowienie liście, ich opadanie oraz zamieranie pędów. Rośliny ziemne bardzo szybko wchodzą w okres owocowania, a u gatunków drzewiastym, spod kory uwidacznia się miękka tkanka.
Innym ważnym momentem dla rośliny jest proces zawiązywania owoców, zarówno u drzew, krzewów jak u roślin ziemnych -warzyw. Owoce są często zdeformowane, pękają, karleją i są atakowane przez grzyby i bakterie. Oprócz regularnego podlewania, ważnym zabiegiem w ogrodzie staje się ściółkowanie ograniczające transpirację z gleby.

Brak Mg u truskawki

Niedobory u winogrona

Rośliny odczuwają także wilgotność powietrza, w szczególności jej niski poziom dotyczy roślin domowych i uprawianych w szklarni. Niska wilgotność powietrza może wywoływać brązowienie czy opadanie pąków i liści w wysokiej temperaturze. Wysoka wilgotność powietrza stwarza natomiast bardzo dobre warunki rozwoju grzybów i powstawania obrzęku wodnego -bąbelków po spodniej stronie liścia, które korkowacieją.

W okresie zimy i przedwiośnia często odsłaniane są uszkodzenia wywołane przez mróz i chłód. Może to także dotyczyć roślin pokojowych i młodych siewek, które narażane są na niską temperaturę. Na mróz roślina może reagować poprzez brązowienie i zamieranie pąków kwiatowych, liści oraz pękanie kory drzew owocowych (brama dla bakterii i wirusów infekcyjnych). Same owoce w późniejszym okresie dojrzewania są zniekształcone i pokryte brązowymi plamami, bądź w ogóle nie dojrzewają.
W domu na rośliny działa niska temperatura, która może zabić młode siewni, spowodować zrzucanie pąków kwiatowych i samych kwiatów, a na liściach plamy i ich późniejszą deformację w czasie wzrostu.

Światło to jeden z podstawowych czynników wymagany do rozwoju rośliny. Jego obecność generuje proces fotosyntezy, potrzebny do prawidłowego wzrostu rośliny. A więc przy jego niedoborze zielone tkanki są bladozielone i wydłużone, a roślina niekształtna. Jednak część gatunków, w zależności od miejsca jakiego pochodzi, wymaga mniejszej ilości światła. Możemy to poznać po morfologi rośliny -liście są grube, sztywne oraz ciemnozielone, roślina może być także pokryta kutnerem (co także jest ochroną przed nadmierną transpiracją). Nadmiar promieni słonecznych, w tym tych bezpośrednich wywołuje poparzenia słoneczne - jasne plamy przypominające gnicie. Na poparzenia narażone są rośliny szklarniowe, których liście są wrażliwsze i wilgotne (woda działa jak soczewka wypalająca tkanki).

Niedobór pierwiastków lub zła uprawa podłoża (gleby) często uwidacznia się przez cętkowatość, mozaikowość lub wybielenie liści. Każdy pierwiastek odpowiada konkretnej funkcji w roślinie i inaczej uwidacznia się jego niedobór (nadmiar jest dosyć rzadki więc nie zostanie omówiony).

Opracowanie: Beata Dulko-Kaszowska, Ogrodnik i Architekt Krajobrazu